خونریزی لثه ؛ چه کار کنیم تا خونریزی لثه نداشته باشیم؟
زمان مطالعه : 9 دقیقهخونریزی لثه در برخی از افراد شایع است اما معمولا جای نگرانی نیست. اگر خونریزی از لثه فقط بعضی اوقات رخ دهد می‌تواند ناشی از مسواک‌زدن شدید دندان‌ها یا استفاده از پروتزهای دندانی به شکل نامناسب باشد؛ در این صورت نباید نگران شوید. با تغییر عادت خود در مسواک‌زدن و مشورت با دندانپزشک می‌توانید از خونریزی لثه جلوگیری کنید.
در حالی که، خونریزی‌های مکرر لثه می‌تواند نشان‌دهندهٔ شرایط جدی‌تری مانند پریودنتیت (شکل پیشرفتهٔ بیماری لثه)، سرطان خون، کمبود ویتامین، کمبود پلاکت خون و دندان‌های عفونی و پوسیده باشد؛ گاهی، مسائل مربوط به مراقبت از دندان علت اصلی این نوع خونریزی است. در این مطلب با ما همراه باشید تا با علت‌های مختلف خونریزی در لثه و راه‌های جلوگیری از آن آشنا شوید.
آیا خونریزی لثه خطرناک است؟
افراد در طول زندگی خود ممکن است حداقل یکبار خونریزی در لثه را تجربه کنند، این شرایط همیشه نگران‌کننده نیست. بنابراین، چه زمانی باید نگران این خونریزی‌ها باشیم؟
√ اگر خونریزی لثه در طول چند روز بدتر شود و با التهاب همراه باشد، باید نگران آن شوید.
√ اگر خونریزی حتی با رعایت بهداشت دهان و دندان ادامه دارد، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید.
دندانپزشک تا قبل از اینکه شرایط لثه بدتر شود، در همان مراحل اولیه، بیماری لثه یا پریودنتال را درمان می‌کند. اگر بیماری پریودنتال را درمان نکنید، نه تنها به آرامی تمام دندان‌هایتان را از دست می‌دهید، بلکه ممکن است سلامت عمومی شما نیز به خطر بیفتد.
تفاوت خونریزی لثه با بیماری لثه چیست؟
خونریزی در لثه بسیار شایع است و معمولا یک بیماری جدی محسوب نمی‌شود. فرد با لثه‌های حساس ممکن است پس از مسواک زدن یا نخ دندان‌کشیدن متوجه مقداری خون در دهان خود شود. بنابراین، همیشه خونریزی لثه نشان‌دهندهٔ بیماری نیست و فقط با رعایت چند نکتهٔ بهداشتی و تغذیه‌ای درمان می‌شود. شایع‌ترین دلیل این خونریزی به دلیل تجمع پلاک یا جرم است که در آن باکتری‌ها رشد می‌کنند. معمولا رعایت بهداشت دهان و دندان از خونریزی و حساسیت لثه جلوگیری می‌کند.
شایع‌ترین علل لثه حساس و خونریزی آن عبارتند از:
- ابتلا به بیماری لثه که باعث التهاب لثه می‌شود؛
- به اندازهٔ کافی مسواک‌نزدن یا استفاده از مسواک قدیمی و فرسوده؛
- خیلی محکم مسواک‌زدن یا استفاده از مسواک خیلی سخت و سفت؛
- عادت نداشتن لثه به نخ دندان‌کشیدن که البته به مرور لثه عادت می‌کند؛
- مصرف داروهای خاصی مانند رقیق‌کننده‌های خون؛
- التهاب لثه در دوران بارداری؛
- پروتزهایی که به خوبی کار گذاشته نشده‌اند؛
- وجود دندان‌های خراب.
با این حال، زمانی که لثه قرمز، متورم، دردناک و همراه با خونریزی باشد به احتمال زیاد دچار بیماری لثه هستید، این شرایط نگران‌کننده است و باید حتما توسط دندانپزشک معالجه شوید.
علائم بیماری لثه یا پریودنتال عبارتند از:
- هنگام مسواک‌زدن، نخ دندان کشیدن یا خوردن غذاهای سفت مانند سیب، لثه به راحتی خونریزی می‌کند؛
- لثه متورم، قرمز و دردناک است.
فردی که دچار بیماری لثه شده است ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- احساس بو و طعم بد در دهان؛
- تحلیل‌رفتن لثه و ضعیف‌شدن آن؛
- لق‌شدن یا افتادن دندان‌ها.
اگر دائما با خوردن غذاهای سفت و مسواک‌زدن آرام دچار خونریزی لثه می‌شوید و همیشه لثه دردناک دارید؛ به احتمال زیاد دچار عفونت شده‌اید و باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید.
دندانپزشک دندان‌ها و لثه را بررسی می‌کند و ممکن است برای بررسی بیشتر دندان‌ها و استخوان فک‌تان، نیاز به عکس نیز داشته باشد. معمولا در موارد شدیدتر شما را برای آزمایش‌ها و درمان بیشتر به یک متخصص ارجاع می‌دهند.
- بیماری لثه بسته به شدت آن، ممکن است با کشیدن دندان، جراحی لثه، مصرف آنتی بیوتیک و تمیزکردن لثه به صورت عمقی درمان شود.
- تحقیقات نشان می‌دهد بیماری لثه – که ممکن است دلیل خونریزی لثه باشد – می‌تواند گاهی است با بیماری قلبی، دیابت، سکتهٔ مغزی و زایمان زودرس نیز مرتبط باشد.
چه عواملی باعث خونریزی لثه می‌شود؟
آیا لثه شما به راحتی خونریزی می‌کند؟ همانطور که گفته شد لثه به دلایل مختلفی دچار خونریزی می‌شود، ممکن است یک دلیل ساده مانند تکنیک اشتباه هنگام مسواک‌زدن یا نخ دندان‌کشیدن، داشته باشد یا حتی می‌تواند علامت یک بیماری باشد. برخی دلایل شایع خونریزی در لثه به شرح زیر است:
- التهاب لثه
اگر به درستی مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، ذرات غذا روی لثه باقی می‌مانند و تبدیل به پلاک (جرم) می‌شوند. هنگامی که پلاک‌های دندان برای مدت طولانی باقی بمانند، لثه دچار التهاب و خونریزی می‌شود. مسواک‌زدن صحیح، پلاک‌ها را از بین می‌برد و از پوسیدگی دندان و خونریزی جلوگیری می‌کند.
- کمبود برخی از ویتامین‌ها
کمبود ویتامین‌های C و K باعث خونریزی راحت لثه می‌شود. اگر خونریزی لثه شما ناشی از مراقبت‌های نامناسب دندانی نیست، از پزشک خود بخواهید سطوح ویتامین C و K شما را بررسی کند. تغذیهٔ حاوی هر دوی این مواد مغذی را در رژیم غذایی خود بگنجانید تا مطمئن شوید که ویتامین‌های مورد نیاز را دریافت می‌کنید.
برخی از خوراکیهای غنی از ویتامین C عبارتند از:
• مرکبات
• کلم بروکلی
• توت فرنگی
• گوجه فرنگی
• سیب زمینی
• فلفل دلمه
برخی از خوراکیهای غنی از ویتامین K عبارتند از:
• کلم پیچ
• اسفناج
• کاهو
• سبزی خردل
• سویا
• انواع روغن کانولا و زیتون
- انواع پروتزهای دندانی
کسانی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند نیز ممکن است گاهی اوقات خونریزی لثه را تجربه کنند. هنگامی که پروتزهای مصنوعی خیلی سفت و محکم باشند، احتمال خونریزی بیشتر می‌شود. اگر دندان مصنوعی یا سایر پروتزهای دندانی موجب خونریزی شده‌اند، این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
- بارداری
معمولاً در برخی از بانوان، بارداری باعث خونریزی در لثه می‌شود. تغییرات هورمونی در دوران بارداری لثه‌ها را حساس می‌کنند و باعث تحریک و خونریزی آن‌ها می‌شوند.
- برخی بیماری‌ها و داروها
اختلالات خونی مانند هموفیلی و لوسمی نیز خطر خونریزی در لثه را افزایش می‌دهند. همچنین، استفاده از داروهای رقیق‌کنندهٔ خون مانند، وارفارین، آسپرین و هپارین نیز ممکن است آن را حساس کند و موجب خونریزی لثه شود.
ارتباط بین عفونت و خونریزی لثه
به طور کلی، عفونت لثه معمولاً نشانه‌ای از سلامت ضعیف دهان است، باکتری‌ها، قارچ‌ها یا ویروس‌ها باعث عفونت لثه می‌شوند. باکتری‌ها معمولا فلور طبیعی دهان هستند، به این معنی که به طور طبیعی در دهان یافت می‌شوند و از باقی‌ماندهٔ غذا در دهان تغذیه می‌کنند. بهداشت نامناسب دهان، زمینه را برای رشد باکتری‌ها و ایجاد عفونت فراهم می‌کند.
باکتری‌های دهان نه تنها می‌توانند باعث عفونت لثه و بیماری لثه شوند، بلکه می‌توانند علت پوسیدگی دندان‌های شما نیز باشند. هرچند، لثه عفونی علائمی همچون تورم و خونریزی را نشان می‌دهد، اما همیشه خونریزی لثه به تنهایی نشان‌دهندهٔ عفونت نیست.
عفونت لثه می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های دیگر نیز باشد:
• دیابت؛
• بیماری قلب و عروقی؛
• بیماری‌های تنفسی، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه؛
• سرطان؛
علاوه بر باکتری‌ها برخی عوامل دیگر نیز خطر عفونت لثه را افزایش می‌دهند؛ از جمله:
• سیگارکشیدن؛
• دیابت؛
• ژنتیک، به این معنی که برخی افراد بیشتر مستعد عفونت لثه هستند؛
• تغییرات هورمونی به ویژه در زنان باردار؛
• استرس، که منجر به تولید برخی هورمون‌ها می‌شود و در نتیجه باعث سرکوب سیستم ایمنی می‌شود؛
• دندان‌های کج؛
• نقص ایمنی؛
• برخی از داروهایی که دهان را خشک می‌کنند یا ترشح بزاق را کاهش می‌دهند؛
• دندان مصنوعی.
علائم بسته به اینکه عفونت چقدر پیشرفته کرده است، متفاوت بروز می‌کند. علائم عفونت لثه عبارتند از:
• درد هنگام جویدن غذا؛
• خونریزی بعد از مسواک‌زدن یا در حین مسواک‌زدن؛
• دندان‌های حساس به سرما و گرما؛
• بوی خیلی بد دهان؛
• لق‌شدن دندان‌ها و تحلیل لثه؛
• ترشح چرک در دهان و متعاقب آن طعم بد؛
• شل‌شدن براکت‌ها یا پروتزهای دندانی.
√ در صورت درمان‌نشدن، عفونت لثه به ریشه دندان‌های مجاور نیز آسیب می‌زند. در این موارد، عفونت شدید ممکن است منجر به از دست‌دادن دندان شود.
√ همچنین ممکن است به فک یا استخوان اطراف نیز گسترش یابد و به طور بالقوه به آن‌ها آسیب برساند.
√ از طرف دیگر، اگر در دراز مدت این عفونت درمان نشود، باکتری‌ها وارد جریان خون شده و باعث درگیرشدن اندام‌های دیگر بدن می‌شوند.
خونریزی لثه در خواب
اگر از لثه و دندان‌های خود به خوبی مراقبت کرده و به‌طور مرتب از نخ دندان و مسواک مناسب استفاده می‌کنید، اما با این حال، در شب و هنگام استراحت لثه دچار خونریزی می‌شود می‌تواند نشان‌دهندهٔ چند عامل زیر باشد:
- مشکلات خواب
برخی افراد هنگام استراحت شبانه دندان قروچه می‌کنند. دندان قروچه می‌تواند منجر به TMJ و تحریک لثه شود. دندان قروچه در شب مساوی با فشار زیاد به دندان‌ها، لثه و فک است و حتی احتمال دارد دندان نیز آسیب ببیند یا بشکند. فشار واردشده به لثه سبب می‌شود که آن‌ها دردناک و ملتهب شوند و خونریزی کنند. بنابراین، دندان قروچه منجر به خونریزی لثه در شب می‌شود.
- سطح نامنظم قند
لثه افراد دیابتی و کسانی که سطوح قند نامنظمی دارند، بسیار آسیب‌پذیر است. دیابت موجب التهاب در لثه می‌شود و سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می‌کند. این شرایط بر گردش خون در دهان تأثیر می‌گذارد و منجر به ضعف فرد در مبارزه با باکتری‌ها می‌شود. بنابراین، اگر دیابت دارید و دچار خونریزی می‌شوید، باید با پزشک خود در مورد کنترل سطح قند صحبت کنید.
- استرس
در بیشتر موارد، حتی اگر هیچ مشکل سلامتی نداشته باشید، به احتمال زیاد زندگی بسیار پر استرسی دارید. دوران سخت و پراسترس روی صورت و بدن شما تاثیر می‌گذارد. استرس در کنار ایجاد تنش، سردرد و افسردگی، منجر به مشکلات لثه و دندان نیز می‌شود.
بسیاری از افراد هنگام استرس دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهند و این به معنای واردآوردن فشار زیاد به لثه است. همچنین، استرس زیاد سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می‌کند و توانایی بدن برای مبارزه با باکتری‌های بیماری لثه را کاهش می‌دهد و در نتیجه خونریزی لثه رخ می‌دهد.
کمبود کدام ویتامین باعث خونریزی لثه می‌شود؟
هنگامی که لثه‌هایتان دچار خونریزی می‌شوند، اولین چیزی که باید به آن فکر کنید نباید فقط مسواک‌زدن بیشتر باشد؛ بلکه لازم است ابتدا علت خونریزی را پیدا کنید. یکی از دلایل احتمالی کمبود ویتامین است. برای رفع خونریزی ناشی از کمبود مواد مغذی، باید به رژیم روزانهٔ خود مکمل‌های خاصی از جمله ویتامینC ،K ، B و D به همراه منیزیم، روی و ید را اضافه کنید. این مکمل‌ها برای نتایج مطلوب به یکدیگر وابسته هستند.
مطالعات نشان می‌دهند، خونریزی لثه و همچنین خونریزی در چشم یا شبکیه با سطوح پایین ویتامین C مرتبط است. محققان دریافته‌اند که افزایش مصرف روزانهٔ ویتامین C در افرادی که سطوح پایینی از ویتامین را دارند، به معکوس‌کردن این مشکلات کمک می‌کند. ویتامین C سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و به مبارزه با عفونت لثه – که باعث خونریزی می‌شود – کمک می‌کند.
دریافت‌نکردن ویتامین C کافی در صورت ابتلا به بیماری لثه ممکن است خونریزی را بدتر کند.
به طور کلی، افزایش خونریزی در لثه می‌تواند یکی از علائم بیماری اسکوربوت باشد. امروزه بیماری ناشی از کمبود شدید ویتامین C یا اسکوربوت که اغلب دریانوردان قرن هجدهم که به میوه و سبزیجات دسترسی نداشتند را مبتلا می‌کرد، نادر است. با این حال، برخی مطالعات جدید، علت بالقوه خونریزی در لثه را همچنان مرتبط با سطوح پایین ویتامین Cمی‌داند.
مصرف روزانهٔ توصیه‌شدهٔ ویتامین C برای مردان بالغ ۹۰ میلی‌گرم و در بانوان ۷۵ میلی‌گرم است. متخصصان پیشنهاد می‌کنند که ویتامین C مورد نیاز خود را با مصرف خوراکی‌ها و میوه‌هایی مانند کلم پیچ، پرتقال، فلفل، کیوی یا مکمل‌های روزانه (۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرمی) تامین کنید.
مکمل ویتامین K نیز خونریزی در لثه را کاهش می‌دهد. ویتامین K یک مادهٔ مغذی مهم است که به لخته‌شدن خون کمک می‌کند. توصیه می‌شود مردان بالغ روزانه ۱۲۰ میکروگرم و زنان ۹۰ میکروگرم ویتامین K دریافت کنند.
فقدان ویتامین D نیز یک کمبود تغذیه‌ای است که باعث خونریزی در لثه و پوکی استخوان می‌شود. این ویتامین نقش مهمی در سلامت دهان و دندان از جمله سلامت لثه دارد و با نیرومندکردن سیستم دفاعی بدن به حفظ بافت سالم لثه، کاهش التهاب و تقویت لثه کمک می‌کند.
برخی مطالعات نشان می‌دهند که سطح برخی از ویتامین‌های گروه B، از جمله فولات، در افراد مبتلا به بیماری پریودنتال کمتر است. کمبود ویتامین B با خونریزی لثه در کودکان و بزرگسالان در ارتباط است.
درمان فوری خونریزی لثه
اگر ناگهان دچار خونریزی در لثه شدید، با چند اقدام سادهٔ زیر جلوی خونریزی بیشتر را بگیرید:
از کمپرس سرد استفاده کنید
استفاده از کمپرس سرد روی لثه تورم را کاهش می‌دهد و جریان خون را برای توقف خونریزی محدود می‌کند. یک کیسه یخ را چند بار در روز و هر بار ۲۰ دقیقه روی لثه قرار دهید تا خون بند بیاید.
استفاده از دهانشویه
دهانشویه‌های آنتی باکتریال هم می‌توانند از خونریزی لثه جلوگیری کنند. دهانشویه با وجود ترکیبات فعال مانند، کلروهگزیدین و آب اکسیژنه، باکتری‌ها را می‌کشد و التهاب لثه را کاهش می‌دهد.
آب نمک
شستشوی دهان با آب نمک به کاهش باکتری‌ها و تسریع زمان بهبودی لثه کمک می‌کند. طبق توصیهٔ انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، با افزودن نصف قاشق چای خوری نمک به ۲۰۰ گرم آب می‌توان محلولی برای شستشوی روزانه دهان تهیه کرد و جلوی خونریزی را نیز گرفت.
روش‌های پیشگیری از خونریزی لثه
رعایت برخی از اقدامات پیشگیرانه در ارتباط با خونریزی در لثه توصیه می‌شود، از جمله:
خونریزی ممکن است نشانهٔ عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باشد، بنابراین، بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید و حداقل روزانه دو بار مسواک بزنید و یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
بهداشت دهان و دندان به ویژه برای زنان باردار مهم است. نوسانات هورمونی در دوران بارداری نیز می تواند باعث بیماری لثه و خونریزی لثه شود.
سیگار را ترک کنید. سیگار علاوه بر افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه، بیماری قلبی و سکتهٔ مغزی، با بیماری لثه نیز مرتبط است. سیگار سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده، مبارزه با باکتری‌های دهان را سخت‌تر می‌کند و منجر به خونریزی در لثه می‌شود.
سطح استرس را کاهش دهید. یک مطالعه ارتباط بین بیماری پریودنتال و استرس را نشان می‌دهد. به گفتهٔ محققان، استرس تأثیر منفی بر سیستم ایمنی بدن دارد تا جایی که بدن نمی‌تواند با عفونت لثه مبارزه کند. همچنین، اعتقاد بر این است که استرس ممکن است باعث شود برخی از افراد از سلامت دهان خود غافل شوند که این موضوع به تجمع پلاک و بالارفتن احتمال خونریزی در لثه کمک می‌کند.
رژیم غذایی سالم و پر ویتامین داشته باشید. خوردن غذاهای غنی از ویتامین C سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و به مبارزه با عفونت‌های لثه که باعث خونریزی می‌شوند، کمک می‌کند.
مصرف کربوهیدرات را کاهش دهید تا لثه‌های سالم تری داشته باشید. کربوهیدرات‌ها و غذاهای شیرین باعث افزایش پلاک و رشد باکتری‌ها می‌شوند. هر چه پلاک بیشتری روی لثه جمع شود، احتمال خونریزی لثه بیشتر می‌شود. اگرچه، مسواک‌زدن و استفادهٔ منظم از نخ دندان پلاک را کاهش می‌دهد، اما کاهش کربوهیدرات به جلوگیری از تشکیل آن‌ها کمک می‌کند.
از مسواک مناسب و نخ دندان استفاده کنید. اگر فردی لثه‌های حساس داشته باشد باید مسواکی با برس نرم انتخاب کند. همچنین، مسواک را باید هر ۳ تا ۴ ماه یا زودتر تعویض کرد. در کنار مسواک، نخ دندان نیز روزانه یک بار توصیه می‌شود. شروع عادت جدید نخ دندان‌کشیدن در ابتدا می‌تواند باعث خونریزی شود، با این حال، پس از چند روز استفاده مداوم خونریزی قطع می‌شود.
جمع‌بندی
اگر لثه شما خونریزی می‌کند، ابتدا وضعیت بهداشت دهان و دندان خود را بررسی کنید و مطمئن شوید که حتما دو بار در روز مسواک می‌زنید و نخ دندان می‌کشید. رعایت بهداشت دهان و دندان به پیشگیری و درمان خونریزی لثه کمک می‌کند. در صورتی که از مسواک به درستی استفاده نکنید، پلاک در امتداد لثه ایجاد می‌شود و آن را ملتهب و مستعد خونریزی می‌کند. پلاک یک لایهٔ چسبندهٔ حاوی باکتری است که دندان‌ها و لثه را می‌پوشاند و اگر به اندازه کافی مسواک نزنید یا نخ دندان نکشید، باکتری‌ها گسترش می‌یابند و باعث پوسیدگی دندان یا بیماری لثه می‌شوند.
اگر حتی با وجود رعایت این موارد دچار خونریزی می‌شوید، این می‌تواند نشانهٔ التهاب، عفونت لثه یا برخی بیماری‌ها و شرایط خاص باشد. بنابراین، در این شرایط بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت واقعی خونریزی لثه بررسی شود.