اندودنتیکس «تخصص درمان ریشه دندان» (بخش دوم)
زمان مطالعه : 4 دقیقهدر بخش اول با قسمت های اصلی و برخی از پرسش های این موضوع آشنا شدیم.حال در ادامه به چگونگی درمان میپردازیم :
-
معالجه ریشه دندان (Root canal Therapy )
لابد همه این ضرب المثل که می گوید:دندانی را که درد می کند باید کشید را شنیده اید. ما هم بسیار شنیده ایم، ولی باید توجه داشت که سابقه این ضرب المثل مربوط به زمانی است که علم دندانپزشکی وجود نداشته و افرادی مثل سلمانی ها عهده دار امور دندانپزشکی بودند. دندانپزشکان امروزی نه تنها درد را از بین برده،بلکه باعث تگهداری دندانها در دهان می شوند. از گذشته ای نه چندان دور تا بحال، عامه مردم لفظ عصب کُشی یا عصب کِشی را بجای معالجه ریشه دندان بکار می برند که چندان صحیح نبوده و آنچه که باعث رواج و شایع شدن این اصطلاحات شده، تصور مردم با توجه به از بین رفتن درد دندان بدنبال معالجه ریشه می باشد. قسمت سخت دندان تشکیل شده از مینا ـ عاج و سمان ، که بافت نرمی را در داخل و وسط دندان بنام پالپ، احاطه کرده اند.
-
تعریف Root canal Therapy:
این عنوان از سه کلمه Root به معنای ریشه، و Canal به معنای مجرا و Therapy به معنی معالجه تشکیل شده که مفهوم کلی آن معالجه مجرای ریشه دندان می باشد و شاخه ای از دندانپزشکی است که شامل دانش و اعمالی است که به معالجه و حفظ ریشه دندان می پردازد.
-
پالپ چیست؟
پالپ دندان بافت نرمی است که در داخل دندان قرار گرفته و شامل عروق و اعصاب و سلولهایی می باشد. حس، تغذیه، عاج سازی و دفاع میکروبی از اعمال پالپ بشمار می آیند.
-
چه عواملی باعث آسیب و صدمه با پالپ دندان می شوند؟
عوامل متعددی سبب آسیب به پالپ می گردند که عمده ترین آن تأخیر در ترمیم پوسیدگی ها و نتیجتاً گسترش آنها به پالپ دندان است که سبب آلودگی پالپ به میکروبهای دهان می شود. پالپ دندان همچنین ممکن است بر اثر ضربه ای ناگهانی حتی در مواردی چون ضربه قاشق و یا شکستن تخمه، پسته و بادام دچار التهاب و مرگ شود. ترکهای دندان، پرکردگی های وسیع و بعضی از مواد ترمیمی نیز سبب ساز هستند.
-
نحوه معالجه ریشه دندان چگونه است؟
دندانپزشک بعد از بی حس نمودن دندان ( در مواردیکه لازم است) اقدام به برداشتن پوسیدگی و تراش حفره دسترسی به پالپ دندان نموده و پالپ عفونی و بیمار را از ریشه خارج می کند و بعد از تمیز نمودن و خشک کردن مجرای ریشه و دندان جای خالی پالپ را با موادی که به همین منظور ساخته شده اند پر می کند و سپس ترمیم قسمت تاجی دندان صورت میگیرد.
-
آیا همه دندانها به یک تعداد ریشه دارند؟
خیر، تعداد ریشه دندانها بطور معمول و طبیعی بین یک تا سه عدد می باشد ولی دندانهایی نیز وجود دارند که دارای یک یا چند ریشه اضافی هستند و در حین کار و با گرفتن رادیوگرافی کشف می گردند. بطور طبیعی دندانهای قدامی دارای یک ریشه، دندانهای آسیای کوچک دارای یک یا دو ریشه و دندانهای آسیای بزرگ سه و چهار ریشه ای هستند.
-
اگر پالپی که آلوده شده و ملتهب و دردناک است خارج نشود و به عبارتی معالجه انجام نگردد، چه اتفاقی می افتد؟
معمولاً درد آن بیشتر شده و بیمار را اذیت می کند، ولی مواردی وجود دارد که درد فروکش می کند. باید توجه داشت که از بین رفتن درد دندان نشانهٔ بهبودی پالپ دندان نیست و عفونت به سیر خود ادامه می دهد. سرایت عفونت به استخوان انتهای ریشه باعث ایجاد گرانوم ، کیست و یا آبسه می گردد که خود درد و ناراحتی ثانویه ای را به دنبال دارد. در صورت عدم معالجه ریشه دندان سیر بیماری نهایتاً منجر به کشیدن و یا از دست دادن دندان خواهد شد.
-
چه مراقبت هایی لازم است تا دندان نیاز به معالجه عصب نداشته باشد؟
با مراجعه و معاینات منظم دندانپزشکی و رعایت اصول بهداشت دهان ودندان و ترمیم پوسیدگی ها در مراحل اولیه موردی برای معالجه ریشه دندان بوجود نمی آید.
-
آیا صحیح است دندانی که معالجه ریشه شده، شکننده می گردد؟
دندانی که پالپ آن درگیر می شود، معمولاً دارای پوسیدگی وسیع بوده که مقدار زیادی از مینا و عاج را از بین برده است و گاهی دندانپزشک ناچار می گردد که مقداری از نسج سالم دندان را نیز برای دسترسی به پالپ بتراشد که مجموعه این عوامل بعلاوه خشک شدن دندان بر اثر از دست دادن تغذیه داخلی سبب میگردد که دندان ضعیف و شکننده گردد که جای نگرانی ندارد، چونکه با ترمیم های خاص و یا روکش نمودن دندان می توان بر این نقیصه، چیره شد.
-
چه عواملی در موفقیت معالجه ریشه دندان نقش دارند؟
مهارت دندانپزشک ، تعداد ریشه ها قطر و انحنای آنها، وجود ریشه ها و کانالهای اضافی و جانبی، نوع و قدرت بیماری زایی میکروبها، دفاع بدن و نوع بیماری پالپ در پیش آگهی درمان مؤثرند.
-
آیا دندانی که معالجه ریشه دندان شده و هنوز درد دارد را باید کشید؟
معمولاً به دنبال معالجه ریشه دندان، از چند ساعت تا چند روز به درجاتی ممکن است دندان، درد داشته باشد که با تجویز داروهای مسکن برطرف میگردد و جای نگرانی ندارد.
-
اگر درمان ریشه دندان شکست خورد، درمان بعدی چیست؟
اکثر دندانهایی که معالجه ریشه آنها با عدم موفقیت همراه شده را می توان با جراحی های اندودونتیکس نجات داد. دندانپزشک بعد از بیحس نمودن، لثه دندان را به آرامی کنار زده و اقدام به قطع انتهای ریشه نموده و آن را از انتها نیز ترمیم میکند و دوباره لثه را می دوزد. آیا فقط ممکن است پوسیدگی بسیار وسیع بوده و قسمت اعظم آن نیز از بین رفته باشد و درد نداشته باشد و یا در اثر ضربه حتی در سالهای دور، پالپ آن مرده، ولی دردی نداشته باشد. عدم وجود درد دال بر نفی بیماری پالپ و یا عدم نیاز به درمان نمی باشد.
پاتولوژي فك و دهان و صورت(آسيب شناسي)-
علمي است كه علت، ويژگيها، نحوه عملكرد و تأثيربيماريهاي مرتبط با ناحيه فك و دهان و صورت را كشف و بررسي مي نمايد. كاردراين رشته شامل تحقيق وتشخيص بيماريها با استفاده از معاينات كلينيكي، راديوگرافي، ميكروسكوپي، بيوشيميايي و…مي باشد.